Week 02:
Global Citizen

พลเมืองโลก

​

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์จัดให้มีรายวิชาพลเมืองกับความรับผิดชอบต่อสังคม (TU100)
(ปริญญา, 2563) มหาวิทยาลัยมหิดลจัดให้มีรายวิชาการศึกษาทั่วไปเพื่อพัฒนามนุษย์ (MUGE100) และวิชาอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง (สุวัฒน์ , ม.ป.ป.) ในการสร้างความรับผิดชอบต่อสังคมในฐานะพลเมืองของโลก ในระดับปริญญาบัณฑิตเพื่อเป็นการปลูกฝังจิตสำนึกที่ต่อจากทักษะวิชาชีพที่ผู้เรียนได้ศึกษาในมหาวิทยาลัยผ่านการฝึกปฏิบัติอย่างมีเหตุและผลเพื่อให้เกิดการรับรู้และตระหนักถึงความเป็นพลเมืองโดยเฉพาะอย่างยิ่งในความเป็น “พลเมืองโลก”

สถาบันดนตรีกัลยาณิ​วัฒนา มีพันธกิจสำคัญประการหนึ่งการสร้างและพัฒนาบุคลากรทางด้านดนตรีที่มีศักยภาพสูง มีความคิสร้างสรรค์ และมีความสามารถในการประยุกต์ใช้องค์ความรู้ทางด้านดนตรีให้เป็นประโยชน์และเหมาะสมกับบริบทของสังคม (สถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนา, 2019) จากพันธกิจในข้อดังกล่าวทำให้หลักสูตรการเรียนการสอนของสถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนาจัดให้มีการเรียนการสอนรายวิชาดนตรีเพื่อประชาสังคม 1 – 4  (หลักสูตรใหม่ 2562) เพื่อสร้างความตระหนักรู้ให้แก่นักศึกษาของสถาบันฯ ให้สามารถใช้วิชาชีพทางดนตรีสร้างประโยชน์ให้แก่ประชาสังคมได้ ​ 

​

แนวคิดด้านการเป็นพลเมืองโลก

​

ฮิวจ์ อีแวนส์ (1983 – ปัจจุบัน) ผู้นำเยาวชนชาวออสเตรเลียกล่าวไว้ในการบรรยายในเท็ดทอร์ค(Ted Talk)  ในหัวข้อ “การเป็นพลเมืองโลกมีความหมายว่าอย่างไร” โดยการบรรยายได้กล่าวถึงว่าความเป็นพลเมืองโลกคือบุคคลที่สามารถบอกกับตัวเองได้ว่าไม่ได้อยู่ในฐานะพลเมืองของรัฐหรือชนชาติใดแต่เป็นมนุษย์ด้วยกัน (Evans, 2016) ดังรูปที่ 2 เพราะฉะนั้นมนุษย์เรากลับต้องมาเรียนรู้ต่อไปว่าบทบาทของเราในฐานะพลเมืองโลกควรเป็นแบบไหน ความเข้าใจใหม่ในความเป็นมนุษย์เหมือนกันไม่ว่าจะเป็นความยากจน ความเท่าเทียม ปัญหาขยะ ฯ เป็นปัญหาใหญ่และอีแวนส์เชื่อว่าปัญหาต่าง ๆ เหล่านี้จะถูกแก้ไขด้วยพลเมืองโลกได้สำเร็จ

เจสัน มราซ (Jason Mraz, 1977 - ) ศิลปินนักร้องชื่อดังให้สัมภาษณ์กับช่องโทรทัศน์ซีเอ็นเอ็น (CNN) ของสหรัฐอเมริกาในช่วงที่ไปปฏิบัติภารกิจในประเทศกานา (Ghana) ในภารกิจในฐานะนักสิทธิมนุษยชน (humanitarian) เมื่อปี ค.ศ. 2010 ในคำถามช่วงท้ายที่ว่า การทำงานที่กานาห้าวันนี้คุณอยากจะกลับมาอีกหรือไม่ และคุณวางแผนที่จะกลับไปทำงานในการสร้างความตระหนักรู้ให้กันคนอเมริกันบ้างหรือไม่ โดยมราซได้ตอบคำถามว่า เป็นสิ่งที่จำเป็นในการทำงานกับเยาวชนในสหรัฐอเมริกาเพื่อสร้างความตระหนักรู้และกำลังใจให้แก่พวกเขาเหล่านั้นในฐานะที่ผมเป็นพลเมืองโลกคนหนึ่ง เสมือนกับมนุษย์ทุกคนฟังเพลงเพลงเดียวกันและพร้อมที่จะแบ่งปันความคิด (Shcherbakova, 2010) ดังรูปที่ 3 แสดงให้เห็นว่าหน้าที่ของศิลปินไม่ใช้เพียงแต่สร้างความบันเทิงให้กับผู้ชมเท่านั้นแต่ยังต้องสร้างความตระหนักรู้ให้กับคนอื่น ๆ ได้ด้วยโดยมราซได้ชี้ให้เห็นถึงแนวคิดของความเป็นพลเมืองโลกได้อย่างชัดเจน

ทฤษฎีและแนวคิดการทำงานดนตรีเพื่อประชาสังคม 3

​

การค้นคว้าทดลองในทางศิลปะนั้นจะช่วยให้กระตุ้นให้นักวิชาการหรือนักวิจัยกล้าที่จะพูดถึงหลักฐานทางองค์ประกอบอาจไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์ทั้งหมดด้วยการเดินเข้าไปในพื้นที่ใหม่และพร้อมที่จะออกจากรอบความคิดเดิม รูปที่ 4  (Shoocongdej, 2020) ดนตรีเพื่อประชาสังคมเป็นวิชาปฏิบัติในการประยุกต์ใช้ความรู้ให้เกิดประโยชน์กับสังคมในแง่มุมใดมุมหนึ่ง เพราะฉะนั้นผู้เรียนควรมีความตระหนักรู้ถึงความเป็นพลเมืองโลกโดยจะทำให้สามารถเข้าใจในมุมมองของการสร้างความเปลี่ยนแปลงให้เกิดประโยชน์ในฐานะศิลปินนักดนตรีได้ไม่มากก็น้อยนั้นเป็นสิ่งสำคัญ  

ดนตรีสะท้อนให้เห็นถึงบริบททางสังคมและวัฒนธรรม เศรษฐกิจ สังคม การเมืองและเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ทำให้ดนตรีเพื่อประชาสังคมเป็นแนวทางในการเข้าใจสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้จากการทำงานภาคสนามในการประยุกต์ใช้องค์ความรู้ทางด้านดนตรีให้เกิดประโยชน์กับกลุ่มเป้าหมายหรือกลุ่มชุมชนที่จะสะท้อนผ่านกระบวนความคิดและการทำงานของผู้เรียน โดยผู้เขียนได้ประมวลความรู้ทางทฤษฎีและแนวคิดในการทำงานภาคสนามที่สอดคล้องกับกับรายวิชาดนตรีเพื่อประชาสังคม 3 (ศุภพร, 2563) ได้ดังต่อไปนี้

ทฤษฎีและแนวคิดการทำงานภาคสนามของเบลา บาร์ตอก

​

ทฤษฎีและแนวคิดการทำงานภาคสนามของบิดาแห่งมานุษยวิทยาดนตรี เบลา บาร์ตอก (Béla Bartók, 1881 – 1945) เป็นการทำงานภาคสนามที่เก็บรวบรวมข้อมูลการบันทึกเสียงเป็นกระบวนวิธีการที่สำคัญในการเก็บรักษาคุณค่าของบทเพลงพื้นบ้านที่ประกอบกับนาฏกรรมและพิธีกรรมของวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้อง โดยนำผลงานการเก็บรวบรวมไปเรียบเรียงใหม่โดยยังคงนำเสนอแนวทำนอง (melody) จังหวะ (rhythm) และเนื้อหาทางดนตรีเดิมไว้ (musical texture) แต่ยังคงสาระสำคัญเดิมไว้ ดังรูปที่ 5

บาร์ตอกแสดงให้เห็นกระบวนวิธีการทำงานภาคสนามนำไปสู่การเรียบเรียงบทประพันธ์ต่าง ๆ ที่ยังคงแสดงถึงความงาม ความสมบูรณ์ของดนตรีพื้นบ้านไว้ได้อย่างน่าอัศจรรย์  (Gillies, 2001) ดังรูปที่ 6

ทฤษฎีและแนวคิดการทำงานภาคสนามของเท็ด โซลิส

​

วาทกรรมของเท็ด โซลิด (Ted Solíd, ) นักมานุษยวิทยาดนตรีที่มุ้งเน้นความสำคัญในด้านการแสดงและการสร้างสรรค์งานจากผลลัพธ์ของการทำงานภาคสนาม กล่าวว่า “การสอนเป็นสิ่งที่สอนกันได้” ดังรูปที่ 7  (Solís, Teaching What Cannot be Taught: An opticmistic overview, 2004)